Bahasa Maya

Bahasa Maya masih dituturkan di Yucatan, Campeche dan Quintana Roo (Mexico), dan kawasan Guatemala dan Belize. Imej menunjukkan petroglif lama dengan sistem penulisan Maya. Shuttersock

Apakah bahasa Maya?

The Bahasa Maya Ia adalah bahasa milik keluarga linguistik Mayense, yang masih dituturkan di tenggara Mexico dan negara -negara lain di Amerika Tengah (negara -negara Mexico Yucatán, Quintana Roo dan Campeche, dan di kawasan Guatemala dan Belize). Ia juga ditakrifkan sebagai yucatecan.

Di dalam bahasa Mayenses, Yucatecan atau Semenanjung Maya, seperti yang disebut oleh ahli bahasa, adalah bahasa yang paling meluas hari ini, dengan sekitar 800.000 penceramah, dan merupakan bahasa pribumi yang kedua paling banyak di Mexico.

Asal dan sejarah bahasa Maya

Bahasa Maya adalah milik keluarga linguistik Maya, dibahagikan kepada dua subkumpulan: Mopán-Itezá dan Yucatecan-Lacandón. Yucatecan Maya adalah sebahagian daripada yang terakhir. Bahasa itu berasal dari bahasa dengan usia kira -kira 5.000 tahun, apa yang disebut bahasa protomaya, dari mana bahasa Maya berikutnya akan diperoleh.

Penceramah pertama protomay ini.600 tahun a.C.).

Mereka menetap di kawasan itu dan mewujudkan sistem hieroglif dan simbol berangka yang kompleks, tulisan Maya, yang mana mereka menetapkan kemajuan teknologi mereka yang hebat.

Antara 200 dan 800 d.C. Mereka mengalami kemajuan yang besar dan mula menyebarkan lebih banyak ke utara dan timur, dan semasa abad kedua belas dan ketiga belas liga, Liga Mayapán, gabungan yang mengintegrasikan tiga pusat yang sangat penting: Uxmal, Chichen-Tzzá dan Mayapán.

Mereka mempunyai tempoh keamanan di mana orang hidup tenang dan ada ekspresi artistik dan intelektual yang hebat. Sehingga perang datang, menghentikan proses kebudayaan. Sudah pada abad kelima belas, Toltecs Maya tersebar akibat keruntuhan mereka.

Hubungan dengan penakluk Sepanyol yang pertama pada dekad pertama abad ke -16 membawa mubaligh agama bukan sahaja untuk mempelajari bahasa sebagai instrumen penginjilan, tetapi untuk mengubahnya.

Proses ini dikenali sebagai "pengurangan". Mereka menerjemahkan banyak teks agama ke Maya yang dikurangkan ini dan mencipta neologisme (kata -kata baru) untuk dijelaskan dalam konsep Katolik Maya yang berkaitan dengan Tuhan dan agama.

Oleh sebab itu, Yucatecan Maya mengalami perubahan ketara mengenai bahasa yang ditemui oleh penakluk pada abad ke -16. Tulisan dipelihara dalam dikurangkan Maya, yang menggunakan abjad Rom, yang dibuat oleh notari Maya, antara 1557 dan 1851.

Kini membezakan antara Jach Maya, bahasa asli, murni, Maya kuno, dan Xe'ek Maya, yang merupakan bahasa moden, seperti yang dituturkan hari ini.

Sejak kedatangan penakluk, terdapat pertukaran yang kaya antara Sepanyol dan Yucateco, yang merangkumi bunyi dan kata -kata. Beberapa perkataan yang telah mencapai bahasa kita dari Maya Fuentes adalah, antara lain, Cachito, Campeche, Cocoa dan Patatús.

Boleh melayani anda: Américo Castro: Biografi, Sumbangan dan Kerja

Ciri bahasa Maya

• Tidak mempunyai suara pasif.
• Struktur tatabahasa yang paling kerap digunakan adalah kata kerja-subjek-predikat atau kata kerja-subjek, yang membezakannya dari sebahagian besar bahasa dunia, yang lebih suka struktur yang diramalkan oleh subjek.
• Membezakan antara vokal panjang dan pendek.
• Bunyi konsonan jenis t, k, q, yang menjadikannya sukar untuk disebutkan untuk penceramah asli bahasa barat berlimpah.
• Ia tidak mempunyai konsonan d, g, r dan f.
• Sebelum penaklukan Sepanyol, Maya menggunakan hieroglif untuk menulis dalam bahasa mereka. Tetapi apabila budaya Barat dikenakan, mereka mula menggunakan abjad Roman 24.

Bahasa Maya

Abal: Plum, plum.

Aklax: Kerdil.

Alab óol: Amanah; bergantung.

Bak ': Daging.

Bak'el IIT: Nalga.

Balak: Gulung.

Cháach: Ambil, menangkap, menghidupkan.

Chaajal: Tickle; menggelitik.

Chapat: Ciepiés.

Eek ': Star, Lucero, Astro.

Eek'joch'e'en: Malam, pada waktu malam.

Ich: Mata.

Hahalki: Lucio, berkilat, licin, licin.

Kanan: Jaga, selamatkan.

J: Tamparan.

NAJ: Rumah.

Nak Óol: Memukul, jijik, kebosanan.

Pak ': Dinding.

Payal Chi ': Doakan, doa kepada Tuhan atau tuan -tuan Montes: Doakan, berdoa.

Sajak: Ketakutan; takut.

Puisi dalam bahasa Maya

Puisi 1

Ch'o lu'um ya'ax ka'an

Kin Suut Tin Wopch,

Kin T'aaniko'ob love'ob

ku taalo'ob tin wiknal je'ex k'a'asajilo'obe '.

ku xíimbaltiko'ob di k'abo'ob

yétele 'ku je'elello'ob ti' ik'T'aanil

A'alan tuumes chiich.

Di t'aane '

ku ya'axbejsikubáaj

Ti 'wóolkababil.

Kin Paktik Pak'o'ob,

ku táats 'maansiko'ob in ch'e'ench'ekili'

Yétele 'kin tukul t oolal

Yáanal ti 'le chan bo'oyila'.

Sajbe'ensilen

awak 'le paakatilo'ob

ku na'aklo'ob

Te 'Tsurun Ka'an

ch'enebilo'obo '.

Tumes le ch'o múunjy'obo '

Layli 'Ya'axtaklu'umo'obe'

Yétele 'layli' u ka'an-lu'umil

suuk ak'echa'atik xano '.

Ka'alikil túune ',

Chéen yaan k'iine 'ku lúubul aak'ab

Je'ebix u ak'alja'i ti 'máank'iinalo'ob

táan u bulko'ob u saatlilo'ob

di wíinklile '.

Kin Suut Tin Wóol

Yétele 'Kin Wilik K'aan Aamo'ob

ti 'u jóonbejil

u xma'juumi 'di k'aabo'ob,

ku jéenantkuba'ob tu aseb ka'anli '

anda 'u jo'oti'its' di mooyilo'ob.

Awak nooli '

Ti'u melihat nooli 'uuch ka'ache',

Ku jo'ojo'oktikten

u yaj oolil paakatilo'ob

Bey wa mix ba'al ku yuuchle '

Yétele 'ku ka'ajers'kunsik

U asab na'ani 'súutukilo'ob

ich u jo'ojo'olilo'ob oot'el

tu'ux ka'aja'anen tu yéetel bejla'e '.

Senkech Naachil

anda 'le k'áana',

Kin Wajal

ich u mine'anxuul wayak'o'ob

Ti 'chiich

Ku jach ji'iji'it'ik

u ch'i'ibalilo'ob k'aan amo'ob

ti 'ak

Ka'an

lu'um

lu'um

Ka'an.

(Terjemahan: Land Azul Green Sky)

Kembali ke rumah saya,

Saya memanggil labah -labah

Dan mereka datang kepada saya sebagai kenangan.

Mereka Mengembara Tangan Saya

Dan mereka berhenti di setiap puisi

Nenek diucapkan.

Suara saya

Ia bersilang

Ke alam semesta.

Saya melihat dinding,

Mereka melintasi kesunyian saya

Dan saya fikir kita

Di bawah bayangan kecil ini.

Aku takut

penampilannya

Mereka naik

Ke Infiniti

tingkap.

Kerana awan biru

Mereka selalu melihat tanah

Dan ia adalah langit-bumi yang sama

Kami biasanya melangkah.

Dan kadangkala,

Hanya kadang -kadang, malam jatuh

Boleh melayani anda: analogi lisan

Seperti sungai masa

yang membanjiri orang yang hilang

badan saya.

Saya kembali ke realiti

dan saya menjumpai labah -labah

Di setiap alur

tangan penalaan saya,

Mereka bertembung di bahagian atas

dari lima sudut saya.

Datuk

Lebih banyak datuk pada masa itu

Ia bermula

Taciturn kelihatan

Seolah -olah tidak ada yang berlaku

dan sorotan

yang kedua paling tidak hadir

Di antara liang -liang

sekarang saya tinggal di dalamnya.

Di luar

dari buaian ini,

bangun

Dalam mimpi yang tidak terhingga

nenek

Itu tenunan dan tenunan

Web nenek moyang

dari kami

tanah

sayang

sayang

tanah.

Puisi 2

Ik't'aan

Ba'axten kin wa'alik

Mina'an k'aayt'aano'ob,

wa tin wilik ch'uylik awak '

Che'obi '.

Ba'axten kin wa'alik

Mina'an Ik't'aano'ob,

wa tin wilik u ch'áajal ti 'u mayja'il

Cháako'obi '.

Ba'axten kin wa'alik

Mina'an ki'ki't'aano'ob,

wa tin wilik k'aaxli 'ti' u yaak '

Aak'o'obi '.

Awak 'che'ob kin lechik

u noj ka'ani 'pirinsuut di wolis t'aano'ob.

Awak ch'aajil mayja 'cháako'ob kin ch'ajik

U juum di t'aano'ob.

Awak yak 'aak'o'ob kin aak'k'axtiik

u yóol di t'aano'ob.

Tu'ux yanech wa ma '

Xuul anda di t'aano'obi '.

Tu'ux yanech wa ma '

jáanpik'e'enil a t'aano'obi '.

Wey Yanech Basan T'uchlikech

ichi 'u yaal di k'abo'obe'.

T'aanen tu k'ab

che '.

Tune k'ayt'anen tu ch'aaji '

Cháak.

Tune ki'ki't'anen tu yaak '

Aak '

Yétele

Ke t'aan.

Bey túun uuuchik ke je'epajal tin tuukula ',

Bey Túun Anchajik A Ki 'Moveskabáaj

k'ayt'aanil, ik'aanil, ki'ki't'aanil.

Ta cha'aj

u tóop'ol k t'aan

T'aanil u chi 'anda'

Di T'aan.

(Terjemahan: puisi)

Kenapa saya katakan

bahawa tidak ada puisi

Sekiranya saya melihatnya di daun

pokok.

Kenapa saya katakan

bahawa tidak ada puisi

Sekiranya saya melihatnya meneteskan kesucian

hujan.

Kenapa saya katakan

bahawa tidak ada puisi

Sekiranya saya melihatnya terikat dalam bahasa

Bejucos.

Di daun pokok saya menggantung

Lingkaran galaksi kata -kata saya.

Dalam kesucian hujan titisan

Suara kata -kata saya.

Di lidah Bejucos Ato

Keturunan kata -kata saya.

Di mana awak

Pada akhir kata -kata saya.

Di mana awak

Dalam tak terhingga kata -kata anda.

Tetapi jika anda di sini berhenti

Di antara anak -anak tangan saya.

Kerana saya puisi di cawangan

pokok.

Kerana saya puisi dalam menetes

hujan.

Kerana saya puisi dalam bahasa

Bejuco

Dan saya ayat ayat di pantai Boca

perkataan anda.

Inilah cara anda berkembang dalam fikiran saya,

Inilah cara anda suka menembusi diri anda

puisi, puisi, puisi.

Kerana anda pergi

Itu menanam perkataan kita

Dalam mulut perkataan

kata saya.

Puisi 3

Xooch '

Dzok u k'uchul xooch '.

Mot'ubal yo 'Koot anda.

T'uubul tu túukul.

Máax ken u tomojchi't

ua mix maak ku k'in ti'e kaaja.

U xla 'báakel maakobe chen ka maanakoob.

Saya ujé boonik anda muknaloobe ch'een k'aax

dzok u kaajal u luuk'u tumén lóobil.

Xooch'e

Tu xuxubtik u k'ayil kuxtal.

Tumén ma 'u k'aat u k'ay u kíimil.

(Terjemahan: Burung hantu)

Ia boleh melayani anda: topik untuk monograf untuk pekerjaan dan pameran

Burung hantu tiba.

Dapatkan berjongkok di dinding.

Burung.

Apa Kematian untuk Mengumumkan

Sekiranya tiada siapa yang tinggal di bandar ini.

Fosil rakyat

TRANSMARK APAIN.

Bulan melukis makam padang

yang mula mengunyah rumpai.

Burung hantu

berlatih lagu ke kehidupan.

Dia enggan mengatasi kematiannya sendiri.

Puisi 4

Taan tong

Di Wojel Ta Bin, Mixbik'in Hisunakech,

Ma'alob Xen Ta Beel, Min Tuklil di K'áastikech,

Di Dzíibolale ', Ka'a Anchak Máax Yakuntikech,

wa le ka tuklil, anda te'e ku binitiktech.

*

Ma'tuklil tyo'lal, wa kin p'áatal tin juunal,

Kex Mixmáak Yantenn, Ka'a Páatak atau Náayskinwóol,

ma 'táan u páajal, di k'at-óoltik u laak' ba'al,

Xi Iktech ma'alobil x-ch'úupal ki'imakchak a wóol.

*

Kex túun yajtin wóol, tyo'lal tun tan a p'atken

Ma 'Tuklaje Tuklaje', wa Bey Ken A Beetiten,

Tyo'lal Ootzilen, Lebeetik MA 'Yakuntken,

wa túun ta bine ', campurkan u suut a wich ti' sepuluh.

*

Di k'áat-óolale ', xi'iktech yéeten ya'ab utzil,

timah wicho'obe 'táan u yalkab u ja'il,

Tyo'lal mixbik'in bin hisunaken di Wilech,

Tu xu'upul di wiik ', bin xan anda di kuxalil.

*

Teche 'Táan Bin. Tene'kin p'áatal.

(Terjemahan: anda pergi)

Saya tahu anda akan pergi dan anda tidak akan kembali.

Ya, jalan anda berterusan, bahawa saya tidak akan menghalang anda.

Saya harap ada orang yang menyayangi anda,

Sekiranya itu hilang.

*

Jangan berfikir bahawa saya bersendirian

Saya tidak akan mempunyai sesiapa sahaja untuk menghibur saya.

Apa lagi yang boleh saya mahukan untuk anda?

Bahawa anda sihat, bahawa anda gembira.

*

Saya sakit untuk melarikan diri,

Saya tidak pernah memikirkan perkara ini.

Sekiranya anda mengalami kemiskinan saya,

Jangan melihat saya kembali.

*

Tetapi saya berharap anda berjaya.

Air mata berjalan di mata ini sekarang

bahawa mereka tidak akan berjumpa lagi.

Udara habis dengan hidup saya.

*

Anda pergi, saya tinggal.

Panduan dalam Bahasa Maya

1

Juntúul wa'ala'an máak sásamal tu sololankil, u paach.

Selalu berdiri. Dan hari demi hari kulit anda meninggalkan.

Jawapan: Chakaj / Tongkat mulatto.

2

Bak 'u ts'u' che'il u wíinklil.

Daging retacted. Kayu di hadapan dan di belakang.

Jawapan: So'y / kandang ayam.

3

Wi'ij tu jalk'esa'al, na'aj tu jáala'al.

Lapar mereka membawanya. Penuh mereka membawanya memuatkan.

Jawapan: Ch'óoy / Baldi.

4

Ch 'ujuk di k'aaba'. Kin ch'ujulkinsik u kuxtal le maako'obo.

Manis adalah nama saya. Dan mempercepatkan kehidupan manusia.

Jawapan: Kaab / Madu.

5

Yeetel Leti'e Kayantaj. Yeetel leti'e ka t'aan. Yeetel Leti'e Ka Kanik Payal Chi '. Tak ka jaaya '. Ba'axi?

Dengan dia anda tinggal, bersamanya anda bercakap, dengannya anda belajar berdoa dan menguap. Apa itu?

Jawapan: Chi ' / mulut.

Rujukan

1. (s/f). Bahasa Maya. Geoencyclopedia. Diambil dari geoencyclopedia.com.
2. (s/f). Kata -kata Maya. Muzium Besar Dunia Maya Mérida. Diambil dari granmuseodelmundomaya.com.mx.
3. Brito May, D.L. (2021). Puisi di Maya dan Sepanyol. Dialog lain. Kolej Mexico. Diambil dari Trosdialogos.Colmex.mx.
4. De la Garza, m. Dan recinos, ke. (1980). Sastera Mayan. Caracas: Perpustakaan Ayacucho.
5. Munro, s.Dan. (2001). Bahasa Maya. Caravelle. Cahiers du Monde Hispanique et luso-brésilien. No. 76-77. ms. 85-94.